Ο κόμης του Μόντε Κρίστο

O «Κόμης Μοντεχρίστο» είναι ένα βιβλίο που όλοι επιθυμούμε να διαβάσουμε, πλην όμως δεν είναι κάτι που μπορεί ένας βιβλιόφιλος να το αποφασίσει και τόσο εύκολα! Το πλήρες κείμενο του έργου στην Ελληνική (κι όχι μόνο) μετάφραση ξεπερνά τις 1.000 σελίδες! Κατόπιν έρχεται κι ο φόβος του κλασικού. Δηλαδή του στριφνού, του παλιού και του ξεπερασμένου. Είναι όμως έτσι; Εάν τελικώς συναντηθούμε αναγνωστικά με τον «Κόμη Μοντεχρίστο», θα αντιληφθούμε ότι καταφέρνει και ξεπερνά όλες τις προσδοκίες μας!

Περιμένουμε να βυθιστούμε στις σελίδες μίας περιπέτειας, αλλά το βιβλίο αποδεικνύεται πολύ περισσότερο από αυτό. Ό συγγραφέας του παίρνοντας τον χρόνο του για να ξεδιπλώσει τη πολυπλοκότητα των σχεδίων του, κάνει τα πράγματα πιο βαθιά και πιο ενθουσιώδη. Έτσι η μακροσκελέστατη νουβέλα του Κόμη Μοντεχρίστο αγγίζει τα όρια του ψυχολογικού θρίλερ, του ιστορικού μυθιστορήματος αλλά κι ενός απελπισμένου, ρομαντικού αναγνώσματος.
Κι αυτή η μετάλαξη του ήρωα του από έναν καλοσυνάτο κι ήπιο άνθρωπο σε έναν εκδικητικό άγγελο μας φέρνει για άλλη μία φορά μπροστά στο ερώτημα: το κακό είναι όντως απόλυτο ή μήπως οι κακοί άνθρωποι δύναται να εμφανίσουν χαρακτηριστικά και συμπεριφορές μετανοίας; Η εκδίκηση, ακόμη κι αν αξίζει κάποιος να τη πάρει, καταστρέφει ζωές. Με πρώτη αυτή του ίδιου του εκδικητή.

Αλλά ας δούμε μερικά σημαντικά γεγονότα που έλαβαν χώρα πριν και μετά την συγγραφή και την έκδοση του αριστουργηματικού αυτού έργου:

1838. Ο Αλέξανδρος Δουμάς λάτρεψε τα true crime stories που διάβασε στο βιβλίο του Jacques Peuchet «Απομνημονεύματα από τα Αρχεία της Αστυνομίας των Παρισίων». Ιδιαίτερη εντύπωση του έκανε η μακάβρια ιστορία ενός υποδηματοποιού, του Pierre Picaud, ο οποίος χαρακτηρίστηκε ως προδότης από τρεις άνδρες, οι οποίοι επιθυμούσαν διακαώς την πλούσια αρραβωνιαστικιά του. Η περιπετειώδης, πολυτάραχη και γεμάτη ανατροπές ζωή του Picaud συγκίνησαν τον Δουμά. Κάτι άρχισε να παίρνει μορφή στο μυαλό του.

1842. Ο Jerome Bonaparte, πρώην βασιλιάς της Βεστφαλίας κι αδελφός του Ναπολέοντα, ζήτησε από τον Δουμά να γίνει οδηγός και ξεναγός του γιού του κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του δεύτερου στην Ιταλία. Ο Δουμάς ενθάρρυνε τον νεαρό πρίγκιπα να κάνει το ταξίδι του με ένα πλοίο απολαμβάνοντας τις στάσεις στα νησιά Έλβα, Πόρτοφερεο και να φτάσει τελικά στην μακρινή γη του Μοντεχρίστο. Ο Δουμάς συνεπαρμένος από τη φυσική ομορφιά του απομακρυσμένου αυτού τόπου, ορκίστηκε να τιτλοφορήσει την επόμενη νουβέλα του με το όνομα της.

1844-1846 Ο «Κόμης Μοντεχρίστο» πρωτοδημοσιεύτηκε στη Journal des Débats σε δεκαοκτώ συνέχειες από τον Αύγουστο του 1844 έως τον Ιανουάριο του 1846. Σε μορφή βιβλίου πρωτοεκδόθηκε στο Παρίσι από τις εκδόσεις Pétion κι αποτελεί- μαζί με τους «Οι Τρεις Σωματοφύλακες»- το πιο δημοφιλές κι αγαπημένο έργο του Αλέξανδρου Δουμά.

1850 (περίπου). Η πιο γνωστή από τις πρώτες Αγγλικές μεταφράσεις του βιβλίου ανήκει στην
Έμμα Λαβίνια Γκίφφορντ, τη σύζυγο του φημισμένου συγγραφέα Τόμας Χάρντυ.

1878. Ο Άγγλος συγγραφέας και ιστορικός Τζώρτζ Σαίντμπερυ έγραψε στο Fortnightly Review ότι ο «Κόμης Μοντεχρίστο» αποτελεί το πιο δημοφιλές βιβλίο στην Ευρώπη. «Κανένα μυθιστόρημα για αρκετό αριθμό ετών δεν έχει τόσους πολλούς αναγνώστες και δεν έχει διεισδύσει σε τόσες πολλές χώρες».

1880. Ο Αμερικανός πολιτικός, δικηγόρος και στρατηγός Λη Ουάλλας παραδέχτηκε ότι ο «Κόμης Μοντεχρίστο» αποτέλεσε μεγάλη πηγή έμπνευσης για το δικό του βιβλίο με τίτλο «Μπεν Χουρ: Μία ιστορία του Χριστού».

1908. Ξεκινά η σχέση του «Κόμη Μοντεχρίστο» με τον κινηματογράφο. Το ομώνυμο φιλμ σε σκηνοθεσία του Λουίτζι Μάτζι κάνει πρεμιέρα στην Ιταλία. Από τότε και μέχρι σήμερα θα υπάρξουν περί τις 40 κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές του έργου αυτού, κατατάσσοντας τον συγγραφέα του έναν από τους πιο συχνά προσαρμοζόμενους στη μεγάλη οθόνη παρέα με τους Σαίξπηρ, Ντίκενς και Ντοστογιέφκι.

Η ιστορία του Κόμη Μοντεχρίστο αρχινά όταν ακόμα ονομαζόταν Εντμόν Νταντές.Ήταν 19 χρονών κι εργαζόταν ως αναπληρωτής καπετάνιος στο καράβι «Φαραώ» αντικαθιστώντας το νεκρό καπετάνιο του. Ήταν ένας νεαρός, ατρόμητος άνδρας, γοητευτικός κι ειλικρινής που αγαπούσε και νοιαζόταν το γέρο πατέρα του και την όμορφη αρραβωνιαστικιά του. Η καλοσύνη του και η έλλειψη πονηριάς του Εντμόν θα φέρουν τα πάνω κάτω στη ζωή του, καθώς τρεις άντρες- ο Καντερούς, ο Νταγκλάρ και ο Φερνάν- καραδοκούν τη θέση του, την αρραβωνιαστικιά του και επιθυμούν να εκβιάσουν την σιωπή του. Ο Καντερούς είναι ένας εκ γενετής απατεώνας. Ο Νταγκλάρ τον φθονεί κι εποφθαλμιά τη θέση του στο καράβι. Και ο Φερνάν τον μισεί γιατί είναι ερωτευμένος με την αρραβωνιαστικιά του.
Ο Νταγκλάρ γράφει μια επιστολή προς τον ανώτατο εισαγγελέα κατονομάζοντας τον Εντμόν Νταντές ως επικίνδυνο βοναπαρτιστή, ο οποίος διατηρεί επαφές με τον εξόριστο Ναπολέοντα, και ως δόλιο συνωμότη που μεταφέρει μηνύματα από τον πρώην Αυτοκράτορα στους συντρόφους στην Μασσαλία. Ανυποψίαστος ο Εντμόν Νταντές για την επιστολή του Νταγκλάρ ετοιμάζεται να παντρευτεί την αγαπημένη του και μετά να σαλπάρει καπετάνιος πια του πλοίου «Φαραώ».
Ο εισαγγελέας Ντε Βιλφόρ καλεί και ρωτά τον Εντμόν, σε ποιον απευθυνόταν η επιστολή που του έδωσε ο Ναπολέοντας στη στάση που έκαναν με το καράβι «Φαραώ» στη νήσο Έλβα. Ο πάντα φιλαλήθης Εντμόν δίνοντας στον εισαγγελέα το όνομα «Νουαρτιέ» υπογράφει την καταδίκη του.
Ο εισαγγελέας Ντε Βιλφόρ με συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς επίσημη δίκη φυλακίζει τον Εντμόν στα σκοτεινά μπουντρούμια του Φρουρίου Ιφ. Ο Εντμόν μένει έγκλειστος στο Ιφ για 14 ολόκληρα χρόνια έχοντας χάσει τα πάντα. Τη ζωή του, όλους τους ανθρώπους που αγαπούσε κι αρκετή από τη λογική του…
Ξάφνου στο κελί του Εντμόν εμφανίζεται ο Αβάς Φαρία, ένας συγκρατούμενος του ο οποίος σκάβοντας βρέθηκε εκεί κατά λάθος! Ο Αβάς Φαρία γίνεται ο καλός άγγελος του Εντμόν. Τον βοηθάει να δραπετεύσει και να μεταμορφωθεί σε έναν άλλο, διαφορετικό άνθρωπο. Σε έναν ευγενή, μορφωμένο και αντάξιο της Γαλλικής υψηλής κοινωνίας κύριο. Σε έναν Κόμη. Τον Κόμη Μοντεχρίστο. Ο Εντμόν Νταντές έχει πεθάνει πια κι ο Κόμης Μοντεχρίστο που γεννήθηκε από τις στάχτες του, κραδαίνει το κοφτερό σπαθί της δικαιοσύνης, μίας δίκαιης εκδίκησης προς όλους αυτούς που τόσο των αδίκησαν.

H συνέχεια επί χάρτου ή επί της οθόνης. Ταπεινά προτείνω το πρώτο να προηγηθεί του δεύτερου!

Ελληνόγλωσσες μεταφράσεις του έργου :

-Ο Κόμης Μοντεχρίστο (παιδική διασκευή Ρένα Χάτχουτ) εκδόσεις Πατάκη 2014
– Ο Κόμης Μοντεχρίστο (κλασσική λογοτεχνία για παιδιά) εκδόσεις Παπαδόπουλος 2008
– Ο Κόμης του Μόντε-Χρίστο (για ενήλικες) εκδόσεις Εστία 2018

Στην Αγγλική γλώσσα :
– The Count of Monte Cristo εκδόσεις Penguin Classics unabridged edition 2003

Στη Γαλλική γλώσσα:
– Le Comte De Monte Cristo εκδόσεις Fixot 1993

Ειρήνη Μανδηλαρά