Υψικάμινος

“Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια. Υπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και απ’ αυτήν την αγαλματώδη παρουσία του περασμένου έπους. Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη. Σκοπός της ζωής μας είναι η ατελεύτητη μάζα μας. Σκοπός της ζωής μας είναι η λυσιτελής παραδοχή της ζωής μας και της κάθε μας ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν στιγμήν εις κάθε ένθερμον αναμόχλευσιν των υπαρχόντων. Σκοπός της ζωής μας είναι το σεσημασμένον δέρας της υπάρξεώς μας.” (Τριαντάφυλλα στο παράθυρο)

Η Υψικάμινος, συλλογή 63 πεζόμορφων ποιημάτων, είναι το πρώτο κείμενο που εκδίδεται του Ανδρέα Εμπειρίκου. Τυπώθηκε σε 200 αριθμημένα αντίτυπα στις εκδ. Κασταλία, τον Μάρτιο του 1935 στην Αθήνα, 11 χρόνια μετά το Μανιφέστο του Υπερρεαλισμού του Αντρέ Μπρετόν στο Παρίσι. Λίγο καιρό πριν, στις 25 Ιανουαρίου 1935, ο Εμπειρίκος είχε δώσει τη διάλεξη “Περί σουρρεαλισμού” στη Λέσχη Καλλιτεχνών.
Ο Εμπειρίκος γνωρίζει τον κύκλο των υπερρεαλιστών και μυείται στην τεχνική της αυτόματης γραφής τους γύρω στο 1929. Η Υψικάμινος αποτελεί ένα μοναδικό βιβλίο της νεοελληνικής ποιητικής παραγωγής. Κανένας ποιητής πριν, αλλά και κανένας μετά, δεν συγκρότησε ένα βιβλίο τόσο αιρετικό, τόσο κρυπτικό και “ακατανόητο”, που ωστόσο εξαντλήθηκε γρήγορα, “όχι από ενδιαφέρον αλλά επειδή εθεωρήθη βιβλίο σκανδαλώδες, γραμμένο από ένα παράφρονα”, όπως θυμάται ο ίδιος ο ποιητής. Χωρίς σημεία στίξεως, με γλώσσα κυρίως λόγια και εκζητημένη, με φράσεις ατέρμονες, με άψογη σύνταξη αλλά χωρίς προφανή λογικό ειρμό η Υψικάμινος ανταποκρίνεται στις επιταγές του ελεύθερου συνειρμού και της συνακόλουθης αυτόματης γραφής που είχε διακηρύξει ο Αντρέ Μπρετόν και η παρέα του. Δύσκολα όμως θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει πειστικά ότι τα ποιήματα της Υψικαμίνου έχουν συγκροτηθεί ‘αυτόματα’ ή ‘τυχαία’, παρά το γεγονός ότι ο ίδιος ο Εμπειρίκος βεβαιώνει ότι τα ποιήματα αυτά δεν αναπτύσσονται πάντοτε ‘εντός των συνειδητών ορίων’. Η συνταγή δεν πρόκειται να επαναληφθεί, όμως αυτός ο πειραματισμός πέτυχε να αναδείξει το αυθεντικότερο κείμενο του ελληνικού υπερρεαλισμού.