Φοβού τους Δαναούς

Ο Φίλιπ Κερ έχει συγγράψει πάνω από 30 βιβλία συμπεριλαμβανομένων 12 μυθοστορημάτων με πρωταγωνιστή τον διάσημο ήρωα Μπέρνχαρντ Γκούντερ, αρκετά αυτόνομα θρίλερς και 7 βιβλία για νεαρούς εφήβους. Στις 23 Μαρτίου τρέχοντος έτους ο εξαίρετος κι αγαπημένος αυτός συγγραφέας έφυγε από τη ζωή χτυπημένος από την επάρατη νόσο στα 62 του χρόνια.

Ο Κερ είχε γεννηθεί στο Εδιμβούργο. Σπούδασε νομικά και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ. Μετά την αποφοίτησή του, εργάστηκε αρχικά ως κειμενογράφος σε διαφημιστική εταιρεία. Το 1989 άρχισε να συνεργάζεται ως αρθρογράφος με τις εφημερίδες «Sunday Times», «Evening Standard» και «New Statesman». Την ίδια χρονιά εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα με τον τίτλο «Οι βιολέτες του Μάρτη» («The March Violets», Viking Press, ελλ. έκδ. Κέδρος, 2003), όπου εισήγαγε ως ήρωα τον ντετέκτιβ Bernie Gunther (Μπέρνι Γκούντερ), ο οποίος κινείται στις σκιές του Βερολίνου που βρίσκεται υπό την κυριαρχία των ναζί. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα «Ο χλομός εγκληματίας» («The Pale Criminal», 1990, ελλ. έκδ. Κέδρος, 2003) και «Γερμανικό ρέκβιεμ» («German Requiem», 1991, ελλ. έκδ. Κέδρος, 2003), με ήρωα πάντα τον Μπέρνι Γκούντερ και με φόντο το μεσοπολεμικό και μεταπολεμικό Βερολίνο. Τα τρία αυτά μυθιστορήματα συγκεντρώθηκαν το 1993 σε έναν τόμο από την Penguin Press, με τον γενικό τίτλο «Berlin Noir» (ελλ. έκδ. «Η τριλογία του Βερολίνου», εκδ. Κέδρος, 2012). Πρόκειται για ένα από τα πιο δημοφιλή έργα της σύγχρονης λογοτεχνίας, όχι μόνο της αστυνομικής, που οδήγησε στην συμπερίληψη του Κερ στον κατάλογο «Best Young British Novelists» του περιοδικού Granta, το 1993. Η «Τριλογία» έδωσε το έναυσμα στον συγγραφέα να επεκτείνει τις περιπέτειες του Μπέρνι Γκούντερ, οι οποίες διαδραματίζονται στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου ή λίγο μετά τη λήξη του. Στην ίδια σειρά ανήκουν άλλα 11 βιβλία του: «Φλόγα που σιγοκαίει», 2008, «Αν οι νεκροί δεν ανασταίνονται», 2009, «Μοιραία Πράγα», 2011, «Άνθρωπος χωρίς ανάσα», 2013, «Η γυναίκα από το Ζάγκρεμπ», 2015, «Η άλλη πλευρά της σιωπής», 2016, «Μπλε της Πρωσίας», 2017, κ.ά. Το τελευταίο μυθιστόρημα της σειράς είχε τίτλο «Greeks Bearing Gifts» (2018), ενώ το 2019 αναμένεται να εκδοθεί η ενδέκατη περιπέτειά του που πρόλαβε να ολοκληρωθεί, με τίτλο «Metropolis». Ο Φίλιπ Κερ ήταν ρέκτης της Ιστορίας και ερευνητής πεδίου. Στα έργα του κατόρθωσε να ανασυνθέσει την ανθρωπογεωγραφία της περιόδου του Β’ Παγκοσμίου πολέμου με την ακρίβεια ιστορικού. Εκτός από τα μυθιστορήματα της σειράς με ήρωα τον Μπέρνι Γκούντερ, ο Φίλιπ Κερ έγραψε επίσης ανεξάρτητα μυθιστορήματα, έργα επιστημονικής φαντασίας, τρία ποδοσφαιρικά αστυνομικά μυθιστορήματα (με ήρωα τον προπονητή Σκοτ Μάνσον), καθώς και βιβλία παιδικής λογοτεχνίας. Τιμήθηκε με τα βραβεία RBA International Prize for Crime Writing και British Crime Writers” Association’s Ellis Peters Historic Crime Award. Ήταν παντρεμένος με τη συγγραφέα Jane Thynne και πατέρας τριών παιδιών. (πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου)

Ποιος είναι ο Μπέρνχαρντ «Μπέρνι» Γκούντερ; Ο Μπέρνι ως γνήσιος Βερολινέζος είναι σαρδόνιος, κυνικός, βρωμόστομος, με μία περίεργη αίσθηση του χιούμορ και με μία ακόμη πιο παράξενη αίσθηση του τι είναι σωστό ή λάθος. Ήταν Λοχίας στο Μεγάλο Πόλεμο κι είχε κερδίσει- όπως ο Αδόλφος Χίτλερ- Σιδηρούν Σταυρό Ανδρείας Δεύτερης Τάξεως. Έχασε τη συζυγό του το 1918 από την Ισπανική γρίπη κι από τότε δεν είχε μεγάλη τύχη σε μακροχρόνιες σχέσεις – είναι δύσκολο να υπάρξουν μακροχρόνιες σχέσεις στη Ναζιστική Γερμανία όταν οι άνθρωποι συνεχώς εξαφανίζονται. Ωστόσο, αυτό είναι καλό αν μιλάμε για δουλειά, επειδή ως ιδιωτικός ερευνητής πολλές από τις υποθέσεις του έχουν να κάνουν με τον εντοπισμό αγνοουμένων. Και κατ “επέκταση με τις δολοφονίες τους. Υπηρέτησε έντεκα χρόνια στο Τμήμα Ανθρωποκτονιών της Βερολινέζικης Αστυνομίας (Kripo) έχοντας πάρει το βαθμό του Kriminalinspektor προτού απομακρυνθεί από την υπηρεσία του το 1933, όταν οι Εθνικοσοσιαλιστές ανέβηκαν στην εξουσία. Αυτός είναι ο Μπέρνι Γκούνερ. Πίνει πολλά ποτά, καπνίζει αρειμανίως και είναι κάπως υπέρβαρος. Είναι ένας ήρωας της εποχή μας, όπως ακριβώς ήταν και σε αυτά τα θρίλερ. Ξεκινώντας από τη δεκαετία του ’30 στη Γερμανία, τα δεκατέσσερα μυθιστορήματα του Γκούντερ έφτασαν πέρα από τη φρίκη του ναζιστικού καθεστώτος, όταν οι ψυχοπαθείς διέτρεχαν το άσυλο, μέσω της κακομεταχείρισης του Ανατολικού Μετώπου, στον μεταπολεμικό κόσμο της λιμοκτονίας και της εκμετάλλευσης, η διπλοπροσωπία του Ψυχρού Πολέμου και η αδίστακτη αδιαφορία για την ηθική ή την ανθρώπινη ζωή. Ο Μπέρνι είναι ένας εχθρός των ίσων ευκαιριών: οι Ιβάνς, οι Βάτραχοι, οι Βρετανοί, οι Αμίς και σίγουρα οι Κράουτς – επειδή τους είχε δει όλους στη δράση και γνώριζε τη μοχθηρία της ψυχής τους. Ο Μπέρνι είναι επίσης ένας γενναίος άνθρωπος. Γιατί όταν δεν έχεις τόποτα πια να χάσεις, τιμάς τους κανόνες.

Greeks Bearing Gifts. «Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντες».
Βρισκόμαστε στα 1957. Ο πάλαι ποτε Κομμισάριος της Kripo κρύβεται στο Μόναχο εργαζόμενος σαν βοηθός στο νεκτοτομείο κι ακούει στο όνομα Κριστόφ Γκάντζ, πανευτυχής που βρίσκεται «μακριά από τον Μπέρνι Γκούντερ κι όλα τα συν αυτώ». Αυτό περιλαμβάνει και τη κοινή, ωστόσο λανθασμένη, αντίληψη του ότι αφού εργάστηκε στη διάρκεια του πολέμου με τους πιο απεχθείς Ναζί, δεν μπορεί παρά να ήταν ένας από αυτούς. Αφότου ξέφυγε από τη παγίδα που του έστησε ένας βρώμικος αστυνομικός πιάνει δουλειά σε μία ισχυρή ασφαλιστική εταιρεία μέσω του μεγαλοδικηγόρου Μαξ Μέρτεν. Ταξιδεύει στην Αθήνα για να εκτιμήσει το ναυάγιο του μικρού πλοίου Doris, όταν ο ιδιοκτήτης του πλοίου και πρώην αξιωματικός της Βέρμαχτ Ζίγκφριντ Βίτζελ βρίσκεται δολοφονημένος. Είχε πυροβοληθεί και στα δύο του μάτια. Σύντομα ο Γκούντερ ανακαλύπτει ότι το πλοίο κάποτε ανήκε σε έναν Έλληνα Εβραίο που είχε εκτοπιστεί στο Άουσβιτς. Ο Μπέρνι είναι πεπεισμένος ότι το ναυάγιο δεν είναι ατύχημα αλλά μία εκδικητική, εμπρηστική επίθεση κι αποφασίζει να ασχοληθεί περαιτέρω με την υπόθεση ξαναγυρίζοντας στη σκοτεινή ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και τον εκτοπισμό των Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Την απόφαση του αυτή ενισχύει κι ο Ελληνας υπολοχαγός Λεβέντης, ο οποίος στο έγκλημα αυτό αναγνωρίζει το εξαιρετικά γκροτέσκο στυλ ενός δολοφόνου που διερεύνησε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Τότε, ο νεαρός Λεβέντης είχε υποψιαστεί έναν αξιωματικό των Ες Ες, του οποίου οι διασυνδέσεις με τη Γερμανική Κυβέρνηση τον είχαν κάνει εντελώς απρόσιτο σε οποιαδήποτε έρευνα. Έχει κρατήσει το όνομα αυτού του ανθρώπου στη μνήμη του όλα αυτά τα χρόνια, περιμένοντας τη δεύτερη ευκαιρία του για την απόδοση της δικαιοσύνης … Δουλεύοντας μαζί, ο Γκούντερ κι ο Λεβέντης, ελπίζουν να καταφέρουν να συνδέσουν τα παλιά αυμβάντα με τα καινούργια και να διαλευκάνουν το έγκλημα. Καθώς η Ευρώπη φαίνεται έτοιμη να προχωρήσει σε ένα πιο ενωμένο μέλλον, με τη Γερμανία ως εταίρο και όχι ως εχθρό, τουλάχιστον ένα άτομο στην Ελλάδα δεν είναι είναι έτοιμο ούτε να συγχωρήσει ούτε να ξεχάσει. Εμπνευσμένο από πραγματικά πρόσωπα και γεγονότα, το 13ο «Γκουντέριο» μυθιστόρημα του διάσημου συγγραφέα της τριλογίας του Βερολίνου, είναι ένα μεστό αλλά ευχάριστο έργο, στο οποίο ακόμη και οι πιο αξιόπιστοι χαρακτήρες μπορούν να κρύβουν σκοτεινά μυστικά.

Ο Φίλιπ Κερ μέσω του Μπέρνχαρντ Γκούντερ κατέκτησε ένα τεράστιο, φανατικό κοινό παγκοσμίως κι αναγέννησε το αστυνομικό μυθιστόρημα, ιδιαίτερως το ιστορικό νουάρ. «Συχνά μοιάζει να γράφω για το παρελθόν, στην ουσία ωστόσο επιχειρώ να ερμηνεύσω το παρόν», είχε αναφέρει ο ίδιος κατά την επίσκεψή του στη χώρα μας το 2016. Ο συμπατριώτης του συγγραφέας Ίαν Ράνκιν τον αποχαιρέτησε γράφοντας στα κοινωνικά δίκτυα για τα βιβλία του «ένα μείγμα εξαιρετικής αφήγησης και λαμπρής έρευνας, με έναν πιστευτό (αν)ήθικο ήρωα».

Ειρήνη Μανδηλαρά.