Φιλοσοφία της ιατρικής Μια εισαγωγή

Αρχέγονη συνιστώσα του πολιτισμού, μαγική σχεδόν κλινική τέχνη, ισχυρή σήμερα επιστήμη, η ιατρική έχει μύχιους δεσμούς με την ανθρώπινη ζωή. Από την πρώτη έως την τελευταία ώρα. Σε στιγμές κρίσιμες, σε στιγμές ελπίδας, σε στιγμές άφατης οδύνης. Για να θεραπεύσει, να ανακουφίσει, να παρηγορήσει. Η ιατρική, ως πρακτική, ως γνώση, ως θεσμός, συνυφαίνεται με το πώς βιώνουμε και το πώς σκεφτόμαστε την ύπαρξή μας.
Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, η ιατρική, συνεπικουρούμενη από τη φυσική, τη χημεία, τη βιολογία και την τεχνολογία έχει να επιδείξει προόδους στη διάγνωση, στην πρόγνωση, στη θεραπεία, που δικαιολογούν σε μεγάλο βαθμό τις υποσχέσεις και τις προσδοκίες. Η ιατρική αναπτύσσει τις δυνάμεις της σε πολλά επίπεδα – το μοριακό, το κυτταρικό, το οργανισμικό, το κοινωνικό. Από το προσκέφαλο του ασθενούς έως τη δημόσια υγεία, καθορίζει αποφάσεις και πράξεις, και το αποτύπωμά της στην οικονομία και στην πολιτική είναι βαθύ. Μερικοί θα έλεγαν πως η ιατρική αποτελεί μια έκφανση του πώς δομείται και ασκείται η πολιτική ισχύς στις σύγχρονες κοινωνίες.
Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται με ενάργεια η πολλαπλότητα και η ποικιλία που χαρακτηρίζουν την ιατρική ως γνώση και ως πράξη, αλλά και η πολλαπλότητα και η ποικιλία στους τρόπους αναστοχαστικής θεώρησης της ιατρικής. Υπό το κριτικό πρίσμα της φιλοσοφίας των επιστημών, οι συγγραφείς αναδεικνύουν τις μεταφυσικές, γνωσιολογικές, μεθοδολογικές, ανθρωπολογικές και ιδεολογικές παραδοχές που πάνω τους εδράζεται το γνωστικό και το πρακτικό κεκτημένο της ιατρικής. Με παραδείγματα από την ιστορία της ιατρικής και από την κλινική καθημερινότητα των ιατρών, παρουσιάζουν με τρόπο κατανοητό πώς συγκροτούνται οι θεμελιώδεις έννοιες και τα θεωρητικά υποδείγματα που προσανατολίζουν την ιατρική πράξη. Καταδεικνύουν πόσο σπουδαίο έργο επιτελεί η θεωρία των πιθανοτήτων και η στατιστική στη σύσταση της ιατρικής γνώσης και στη λήψη των ιατρικών αποφάσεων, αποκαλύπτοντας παράλληλα ότι οι μαθηματικές θεωρίες, όπως εφαρμόζονται, ενέχουν ουσιωδώς μείζονες ερμηνευτικές παραδοχές. Μπορούμε έτσι να κατανοήσουμε καλύτερα τον προβληματισμό σχετικά με την αντικειμενικότητα της ιατρικής γνώσης και τον επισφαλή χαρακτήρα της ιατρικής συλλογιστικής.
Οι συγγραφείς δεν περιορίζονται να εκθέσουν τις κυρίαρχες απόψεις σχετικά με την ιατρική, αλλά παρουσιάζουν με τρόπο κατατοπιστικό και απροκατάληπτο ευρεία κλίμακα από σημαντικές εναλλακτικές θεωρήσεις – από τις προσηλωμένες στην επιστημονική “αντικειμενικότητα” ως ιδεώδες, έως τις ασθενοκεντρικές και πρωτοπρόσωπες. Με το έργο τους αυτό συνθέτουν μια στοχαστικά εμβριθή εικόνα για την ιατρική ως πολυεπίπεδο, δυναμικό εγχείρημα.