Κρίση, θεσμοί, ταυτότητες και νεολαία στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία

Η παρούσα καθολική κρίση είναι πρωτίστως μία κρίση του εαυτού, ο οποίος φαίνεται να παραμένει άκριτα προσδεδεμένος στις παλαιές κυρίαρχες έξεις, σε ένα ανθεκτικό κοινωνικό φαντασιακό που, ως ιστορικό και πολιτισμικό προϊόν, στερείται των οικουμενικών αξιών της νεωτερικότητας. Ο νεανικός εαυτός δεν δείχνει να μετακινείται ριζικά από το παραπάνω πλαίσιο. Η προσκόλληση αυτή όχι μόνον δυσχεραίνει την αναστοχαστική και εποικοδομητική αντίδραση στην κρίση, αλλά ενισχύει την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων και τα παραδοσιακά πρότυπα συμπεριφοράς και πολιτικού πράττειν, με κύριο χαρακτηριστικό τη φοβική ή αμυντική στάση απέναντι στην ανοιχτή κοινωνία πολιτών, την καινοτομία, το παρόν και το μέλλον.

Ο ελληνικός εαυτός, εν πολλοίς βυθισμένος σε έναν διαρκή δομικό συντηρητισμό, μοιάζει να παρακολουθεί λίγο-πολύ παθητικά την εμφώλευση στην κανονικότητα της καθολικής κρίσης και της “μπλοκαρισμένης κοινωνίας”, η οποία κυριαρχείται από τον ανεπίλυτο πολιτισμικό δυϊσμό και από ισχυρές δυνάμεις αδράνειας και αντιδραστισμού, όπως επίσης και από μία θεμελιώδη αδυναμία δημιουργίας του καινούργιου στη θέση του παλαιού. Πρόκειται για μία μορφή υποκειμένου που προσαρμόζεται δύσκολα (όπως άλλωστε και η οικονομία, οι θεσμοί και η πολιτική μας κουλτούρα), συμπιέζεται έντονα από τις σύγχρονες περιστάσεις και βιώνει επώδυνα τη βιογραφική ρήξη που επέφερε η κρίση, αλλά εντέλει διασώζεται υλικά και υπαρξιακά από τον “κύκλο δικών”, την οικογένεια, τον κλειστό φιλικό και συγγενικό κύκλο (δηλαδή, το δεσμευτικό κοινωνικό κεφάλαιο).

Εξίσου διασώζεται και το σύστημα στο σύνολό του, αφού παρά την αχρηματία παραμένει σταθερό όσον αφορά τη δομή και τα δυναμικά χαρακτηριστικά του. Το βιβλίο διατρέχει μία σύνθετη ολιστική σκέψη, η οποία συνδυάζει διαφορετικά επίπεδα ανάλυσης, ποιοτικές και ποσοτικές μεθόδους, αλλά και ευρύτερους ιστορικούς και πολιτισμικούς παράγοντες που επιδρούν μη-συνειδητά στη διαδικασία ενεργοποίησης του εαυτού και των εαυτικών ταυτοτήτων. Εδώ, οι ψυχικές διεργασίες και οι πολιτικές διαδικασίες βρίσκονται σε απόλυτη αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση, τόσο στο επίπεδο της κοινωνίας όσο και στο ατομικό επίπεδο.