Ελλάδος Περιήγησης: Frederic Boissonas

-Ποιοι είναι οι συντελεστές της μνημειώδους αυτής έκδοσης;

Ο Frederic Boissonas (1858 – 1946) ήταν Γαλλοελβετός φωτογράφος, ιδιαίτερα γνωστός για τη φωτογραφική τεχνική του, αλλά και την εκτεταμένη φωτογράφιση του ελληνικού χώρου επί τριάντα περίπου έτη, μαζί με τον συνοδοιπόρο φίλο του Daniel Baud-Bovy, πρύτανη της Σχολής Καλών Τεχνών της Γενεύης. Το έργο του, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον την Ελλάδα, θεωρείται εν γένει «πρωτοποριακό αλλά και καθοριστικό για την εξέλιξη της ελληνικής φωτογραφίας κατά τον 20ό αιώνα» .
O Daniel Baud-Bovy (1870 – 1958), γιός του ζωγράφου Auguste Baud-Bovy, υπήρξε μεγάλη προσωπικότητα του καλλιτεχνικού κόσμου της Ελβετίας. Διετέλεσε επιμελητής του Musée Rath , διευθυντής της Σχολής Καλών Τεχνών της Γενεύης και πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Επιτροπής των Καλών Τεχνών. Ήταν ακόμη ποιητής, συγγραφέας πολλών μυθιστορημάτων, κριτικός και ιστορικός της τέχνης.

– Τα έργα και οι ημέρες τους.

Ο Fred κι ο Daniel ήταν αχώριστοι φίλοι και φανατικοί πεζοπόροι. Ταξίδεψαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1903. Ακολούθησαν και άλλα ταξίδια στην Ελλάδα συνοδεία του γνωστού ομηριστή Victor Berard. Έως το 1920 φωτογράφησαν παντού από την Ήπειρο μέχρι την Πελοπόννησο και την Κρήτη, και από την Ιθάκη μέχρι το Άγιον Όρος.

Τον Αύγουστο του 1913, Daniel και Fred μαζί με τον κυνηγό αγριοκάτσικων Χρήστο Κάκκαλο, κατακτούν την κορυφή του Ολύμπου. Το πέρασμά τους από τον Όλυμπο στάθηκε ιδιαίτερα σημαντικό για το ιερό βουνό και το Λιτόχωρο, αφού στην ουσία τότε τέθηκαν οι πρώτες βάσεις για την ορειβασία που σήμερα αποτελεί έναν από τους τουριστικούς πυλώνες της περιοχής. Οι τρεις ορειβάτες ξεκίνησαν την προσπάθειά τους στις 29 Ιουλίου 1913,
ακολουθώντας την κλασσική διαδρομή προς το παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία. Στις 30 Ιουλίου φθάνουν στον προορισμό τους και αντικρίζουν τον Μύτικα, αλλά αποφασίζουν να επιστρέψουν στη βάση τους, επειδή νυχτώνει. Την επομένη, έχοντας πάρει το δρόμο της επιστροφής, το μετανιώνουν και αποφασίζουν να επιχειρήσουν το μεγάλο κατόρθωμα. Τα χαράματα της 2ας Αυγούστου ξεκινούν την τελική τους προσπάθεια. Η επιμονή του Χρήστου Κάκαλου, ο οποίος αναρριχάται ξυπόλητος, οδηγεί τους ορειβάτες στις 10:25 το πρωί στην ψηλότερη κορυφή, τον Μύτικα. Ο Boissonas έγραψε τότε για τον Όλυμπο «Κανένα έθνος δεν έχει μια έκταση που να μπορεί να συγκριθεί με την περιοχή του Ολύμπου, τόσο πλούσια σε μύθους, αναμνήσεις ιστορικές, ομορφιές κάθε λογής».

Ο Boissonas αναμετρήθηκε με το ελληνικό φως, το κάλλος και τη μνήμη, διακόνησε στον σκοπό αυτό πάνω από τριάντα χρόνια με ζήλο και ακάματη εργασία και παρέδωσε μία Eλλάδα δικιά του, που παρουσιάζει το παρελθόν, το δικό του παρόν και εγγράφεται στο μέλλον. Yπηρέτησε τη φωτογραφική τέχνη με τον δικό του ρηξικέλευθο τρόπο και πρόβαλλε τη χώρα με όλη τη διαφάνεια και τη μοναδικότητα που το φως την περιβάλλει. Xάρη στο πάθος, το ταλέντο και την ευαισθησία του οραματιστή Boissonnas, μια νέα ματιά –στα μνημεία, στους ανθρώπους, και στα τοπία– υπενθυμίζει την αρμονία που υπήρχε πάντα στον χώρο αυτό. Φως, τοπία, ιστορία και άνθρωπος συνενώνονται σε μια μοναδική αποτύπωση, που διδάσκει τον αλληλοσεβασμό, χαμένον πια μόλις έναν αιώνα αργότερα. Δωρική απλότητα κατέχει τις μορφές που στέκονται σαν να αποσπώνται από το λυρικό τοπίο, δωρική στιβαρότητα ντύνει τα μνημεία που παιγνιδίζουν στο κάθετο φως – όλα είναι λουσμένα με μια ιωνική λάμψη. Στα 1910 είχε γράψει: «Αυτός ο λαός, τόσο στις ακτές όσο και στο εσωτερικό της χώρας, ο ψαράς της Αίγινας, ο γεωργός της Αργολίδας, ο βοσκός του Χελμού ή του Παρνασσού, όλος αυτός ο λαός έχει τόσο σπινθηροβόλο πνεύμα, τόση καλοσύνη, τόσο πάθος για την ελευθερία, μια τέτοια λατρεία για το παρελθόν του, μια τέτοια προσήλωση στις αρχαίες συνήθειες…».

Το έργο του Boissonas αξίζει σήμερα μια δεύτερη ανάγνωση. Η πρόοδος σε τεχνικά θέματα, η ανακάλυψη του χρώματος, η ευχρηστία των μηχανών και οι ανέσεις του ταξιδιού, μπορεί σήμερα να καθιστούν το έργο του απαρχαιωμένο, αλλά η ιστορική ματιά αποκαλύπτει τον μοντερνισμό του σε σύγκριση με άλλους φωτογράφους που περιπλανήθηκαν στην Ελλάδα. Ο καλλιτέχνης, πέρα από το καταγραφικό ενδιαφέρον του για όλα όσα εξαφανίζονται, μας δίνει μια εικόνα της Ελλάδας που εκτείνεται πέρα από την εθνογραφική μαρτυρία. Η μεγάλη πίστη και ο θαυμασμός του για τη χώρα αυτή μεταδίδονται μέσα από το έργο του με μια τρυφερότητα και μια αγάπη που η δύναμη τους ακόμη και σήμερα, μετά από τόσα χρόνια, δίνει ψυχή σ” αυτά τα κομμάτια χαρτιού, τα οποία θα μπορούσαν να είχαν παραμείνει απλές φωτογραφίες…

-Η παρούσα έκδοση

Οι εκδόσεις «Μίλητος» και «Ελεθερουδάκη» τύπωσαν το δίτομο αυτό έργο των Daniel Baud-Bovy και Fred Boissonnas σε 1.050 αριθμημένα αντίτυπα, σε χειροποίητο χαρτί Velada Avorio της Cartiera Magnani. Έξι από αυτά, δίχως αριθμό, είναι ονομαστικά και προορίζονται δια την Αυτού Θειοτάτη Παναγιότητα τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, τον Πρωθυπουργό, τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων, τον Πρόεδρο της Ακαδημίας Αθηνών και την Εθνική Βιβλιοθήκη. Δεκαπέντε αντίτυπα, με λατινική αρίθμηση, τυπώθηκαν ειδικά για τους συντελεστές της έκδοσης ενώ τα αριθμημένα από το 1 έως το 1.029 διατίθενται στο εμπόριο.

(πηγές: από την έκδοση, Ολύμπιο Βήμα, Travelogues)

Ειρήνη Μανδηλαρά.